Không thể phủ nhận vai trò “người bạn ảo” chia sẻ những vui buồn trong cuộc sống của các trang mạng xã hội thịnh hành với giới trẻ Việt hiện nay như Facebook, Yume, Hi5, Cyworld, Zing, Yobanbe… Người trẻ đến với mạng xã hội xuất phát từ lối sống nhanh, khi không gian chia sẻ đời thực bị thu hẹp. Bên cạnh đó, áp lực cuộc sống hiện đại, nhu cầu chăm chút cho hình ảnh bản thân ngày càng tăng. Những tiện ích không thể chối cãi của mạng xã hội như dễ dàng kết bạn, tìm kiếm, quản lý nhóm, xây dựng mối quan hệ, sự tin tưởng từ cộng đồng là “mật ngọt” dẫn dụ người trẻ dễ sa vào cơn nghiện khó dứt.

Lê Minh (sinh viên Trường đại học Kinh tế TPHCM) tâm sự mỗi ngày bạn ghé Facebook không dưới 5 lần, tối hay ngày rảnh rỗi thì “ngâm mình” trong Facebook để tán gẫu, tải ảnh hay ghé thăm bình luận các trang khác. Dần dần cậu mới thấy mình quá lệ thuộc. “Một ngày không vào Facebook thấy trong người nôn nao khó chịu. Vậy là bằng cách này cách khác cũng ráng “chọt” vào một cái” - Minh nói. Còn bạn Phạm Thị Hương (sinh viên Trường đại học KHXH&NV TPHCM) cho biết, trước kia Hương và nhóm bạn của mình thường tụ tập cà phê vỉa hè, đi du lịch hay đến các công viên trong thành phố để sinh hoạt nhóm. Từ khi mỗi bạn có một trang mạng xã hội, nhóm cũng thành lập một trang thì mọi sinh hoạt chủ yếu chỉ diễn ra trên mạng.

 

 

Theo Thạc sĩ Trần Thị Ngọc Nhờ (giảng viên môn Đô thị học, Trường đại học KHXH&NV TPHCM), mạng xã hội có ảnh hưởng không nhỏ đến không gian giao tiếp công cộng của giới trẻ: “Giao tiếp của sinh viên nói riêng, giới trẻ nói chung đang chuyển từ truyền thông liên cá nhân sang truyền thông đại chúng. Thế nên mạng xã hội là tác nhân gây ra tình trạng giảm giao tiếp trong không gian thực. Biểu hiện là giới trẻ giảm giao tiếp mặt đối mặt, giảm tần suất đến và dần cách ly không gian thực”.

Nghiên cứu về “Hội chứng nghiện mạng xã hội”, anh Nguyễn Đình Toàn (Học viên Cao học của Trường đại học KHXH&NV) nhận định: “Nghiện mạng xã hội thực chất là một kiểu lạm dụng, sử dụng mạng thành thói quen một cách có hệ thống và tâm lý bị lệ thuộc vào mạng. Đây cũng là một bệnh lý về tâm thần. Công nghệ thông tin ở các thành phố lớn phát triển, việc vào mạng một cách dễ dàng như hiện nay là “chất xúc tác” cho sinh viên - những người nắm công nghệ thông tin, dễ vướng vào tình trạng nghiện”.          

Làm sao cấm “nghiện”?

Rất dễ dàng để tìm ra thời gian các blogger lên mạng trùng với giờ làm việc và học tập trong ngày. Việc các “con nghiện” mạng xã hội bị ảnh hưởng năng suất làm việc, xao lãng học tập, sức khỏe xuống dốc (giảm thị lực, mất ngủ, tinh thần mệt mỏi…) là đương nhiên. Bên cạnh đó, một bình luận ác ý, những lời hăm dọa hay thông tin trang cá nhân bị đánh cắp cũng gây ảnh hưởng xấu đến tinh thần của người dùng.

Trước nguy cơ giới trẻ “nghiện”, các nhà mạng đã có nhiều biện pháp ngăn chặn mạng. Các công ty ngăn nhân viên của mình vào trang mạng xã hội để đảm bảo công việc. Tuy nhiên, theo anh Nguyễn Đình Toàn thì: “Các giải pháp này chỉ là nhất thời, không thể ngăn chặn được cơn “nghiện” mạng xã hội. Đôi khi giải pháp cấm còn gây tác dụng ngược, người “nghiện càng “nghiện” nặng hơn. Các phần mềm giải quyết sự ngăn chặn của nhà mạng phát triển theo thời gian. Nhân viên nhiều công ty không vào mạng cơ quan vẫn có nhiều cách vào mạng xã hội như vào bằng di động, vào mạng ở nhà, những nơi công cộng”.

Học điều độ

Mạng xã hội đáp ứng nhu cầu được lên tiếng, được bày tỏ, được chia sẻ và kết nối của sinh viên. Thế nên, việc phát triển các mạng xã hội về lâu dài tốt hơn hết nên gắn với các sân chơi lành mạnh như các phong trào về môi trường, chia sẻ sở thích, sân chơi học thuật… Bên cạnh đó, cải thiện không gian sinh hoạt giới trẻ vốn rất chật hẹp ở các thành phố lớn cũng cần được lưu tâm.

Giải pháp lâu dài để “giảm nghiện” mạng xã hội trước hết là phải cho người trẻ nhìn ra tác hại của tình trạng nghiện này. Nhận thức của người trẻ về “liều lượng” sử dụng mạng xã hội quan trọng không kém. “Tôi tin rằng, thế giới ảo không thể thay thế cuộc sống hiện thực. Việc chịu nhiều áp lực từ cuộc sống sẽ dạy cho các bạn biết đối đầu và là chất xúc tác để bạn trẻ đứng lên và trưởng thành. Chính ta sẽ sống tích cực hơn khi ta sử dụng điều độ những phương tiện hiện đại, trong đó có mạng xã hội” - anh Nguyễn Đình Toàn chia sẻ.

Tiếp cận mạng xã hội từ góc nhìn của vốn xã hội (mối ràng buộc của cá nhân trong một cộng đồng) bà Nguyễn Thị Lệ Uyên đến từ Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM đã nhận định: “Yếu tố mấu chốt của vốn xã hội chính là sự tin tưởng của cộng đồng xung quanh đối với chính bản thân một người trẻ. Vấn đề là bạn trẻ đủ bản lĩnh vượt qua những hạn chế của mạng xã hội ảo để đạt lòng tin của mọi người trong đời thực. Đó mới là cách khai thác mạng xã hội một cách khôn ngoan”.

Blog của bạn thuộc dạng nào?

Có nhiều dạng Blog khác nhau nhưng theo bà Nguyễn Thị Hương (Viện nghiên cứu phát triển TPHCM), tựu trung blog sẽ thuộc một trong các dạng sau:

1. Blog cá nhân thuần túy: Chủ nhân chủ yếu là sinh viên, học sinh tuổi mới lớn. Nội dung blog ghi lại các sự kiện, suy nghĩ cá nhân. Với loại blog này, tính chất “nhật ký” là nguyên cớ tồn tại.

2. Blog theo nhóm sở thích: Tuy vẫn là “sản phẩm cá nhân” nhưng các trang blog này có xu hướng lập ra để giao tiếp giữa cá nhân với một nhóm (group) hay cộng đồng (public) nào đó. Các blog dạng này thường mang tính mục đích rõ ràng, giống một trang web chuyên môn hơn là nhật ký điện tử.

3. Blog quảng bá: Thực chất là biến tướng của trang web. Việc mở blog này nhắm đến việc quảng bá hay tập hợp nhóm cá nhân cùng mục đích.

4. Blog lưu ký: Mục đích chính của blog này là để lưu trữ dữ liệu và giới thiệu những sản phẩm của cá nhân nào đó.

     

 

Theo Xuân Huy
Sinh Viên Việt Nam