Trong phát biểu mở đầu Đại hội, đồng chí Trương Tấn Sang, Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư nêu rõ, Đại hội lần này sẽ thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011); Quyết định Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020; Kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng; Bàn phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011 - 2015; Kiểm điểm sự lãnh đạo của Ban Chấp hành TƯ Đảng khóa X; Bổ sung, sửa đổi Điều lệ Đảng và bầu Ban Chấp hành TƯ Đảng khóa XI.
Tới dự Đại hội có Nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười, Lê Khả Phiêu; Nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh, Trần Đức Lương, Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải, Nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An… Các đồng chí nguyên Uỷ viên Bộ Chính trị, các nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Phó Thủ tướng, các vị lão thành cách mạng, các mẹ Việt Nam anh hùng, nhân sỹ trí thức, đại diện tôn giáo.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu tại Đại hội
Trong phát biểu khai mạc Đại hội, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cho rằng, những năm qua, nước ta đã thực hiện thành công chặng đường đầu của công cuộc đổi mới, đưa đất nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, bộ mặt đất nước và đời sống nhân dân có nhiều thay đổi tích cực, sức mạnh quốc gia về mọi mặt được tăng cường… Tuy nhiên, nước ta vẫn đang đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau và diễn biến phức tạp, không thể xem thường.
Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đọc diễn văn khai mạc
Trong bối cảnh đó, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng có trách nhiệm to lớn trước toàn dân tộc. "Chúng ta cần nhìn thẳng vào sự thật, nói đúng sự thật, đề cao tinh thần tự phê bình nghiêm túc để kiểm điểm, đánh giá khách quan những thành tựu và yếu kém, đồng thời rút ra những kinh nghiệm qua việc thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng, thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội 5 năm (2006 - 2010)", Chủ tịch nước nhấn mạnh.
Chủ tịch nước cho rằng, Đại hội có ý nghĩa trọng đại, động viên toàn dân tiếp tục công cuộc đổi mới. Chủ tịch nước khẳng định quyết tâm phát huy cao độ trí tuệ, sự đoàn kết nhất trí tổ chức thành công Đại hội.
Sau khi đoàn đại biểu các giới nhân dân Thủ đô Hà Nội chào mừng Đại hội, đồng chí Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X đọc báo cáo chung về các văn kiện Đại hội XI.
Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đọc báo cáo chung về các văn kiện Đại hội
Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh đánh giá, 5 năm qua, thực hiện Nghị quyết Đại hội X của Đảng, bên cạnh những thuận lợi do tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế đem lại, đất nước ta cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức do những yếu kém vốn có của nền kinh tế; diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và khu vực, tác động của cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu; các hoạt động chống phá, kích động bạo loạn “diễn biến hòa bình” của thế lực thù địch. Trong bối cảnh đó, toàn Đảng, toàn dân ta đã nỗ lực phấn đấu vượt qua khó khăn, thách thức, đạt được những thành tựu quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ Đại hội X đề ra.
Nổi bật là nền kinh tế vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, cơ bản giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì được tốc độ tăng trưởng khá, các ngành đều có bước phát triển, tiềm lực và quy mô nền kinh tế tăng lên; giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, văn hóa và các lĩnh vực xã hội có tiến bộ; bảo vệ tài nguyên, môi trường được chú trọng hơn; đời sống các tầng lớp nhân dân được cải thiện; chính trị - xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh được tăng cường; độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững…
Giới truyền thông tác nghiệp tại Đại hội ĐảngTuy nhiên, một số chỉ tiêu, nhiệm vụ Đại hội X đề ra chưa đạt được. Kinh tế phát triển chưa bền vững, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh thấp; chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghệp hóa, hiện đại hóa còn chậm; các cân đối vĩ mô chưa thật vững chắc; chế độ phân phối còn nhiều bất hợp lý.
Những hạn chế, yếu kém trong các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ, văn hóa, xã hội, lãng phí, tội phạm, tệ nạn xã hội, suy thoái đạo đức, lối sống… chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Thể chế kinh tế, chất lượng nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng vẫn là những điểm yếu cản trở sự phát triển. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh đại đoàn kết dân tộc chưa được phát huy đầy đủ. Một số mặt công tác xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân chuyển biến chậm. Còn tiềm ẩn những yếu tố gây mất ổn định chính trị - xã hội.
Những hạn chế yếu kém nói trên có nguyên nhân khách quan, nhưng chủ yếu là do nguyên nhân chủ quan: Công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Nhận thức một số vấn đề cụ thể của công cuộc đổi mới còn hạn chế, thiếu thống nhất. Năng lực, phẩm chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức còn hạn chế. Công tác dự báo trong nhiều lĩnh vực còn yếu. Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, quản lý, điều hành của Nhà nước trên một số lĩnh vực và một số vấn đề lớn chưa tập trung, kiên quyết, dứt điểm; kỷ luật, kỷ cương không nghiêm, tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu...