Trong nhiệm kỳ IX vừa qua, công tác giáo dục được triển khai đồng bộ, có nhiều đổi mới về phương thức và nội dung, kiên trì phương châm giáo dục qua thực tiễn hành động, nêu gương điển hình tiên tiến, phát huy vai trò tự giáo dục, rèn luyện của thanh niên, góp phần bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, giáo dục truyền thống, đạo đức, lối sống, ý thức pháp luật cho thanh thiếu nhi.

Cuộc vận động “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác” được thực hiện sáng tạo, hiệu quả, trở thành nội dung xuyên suốt trong công tác giáo dục của Đoàn, tạo được chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cán bộ đoàn, đoàn viên, thanh thiếu nhi.

Nội dung “5 xây, 5 chống” được cụ thể hóa thành tiêu chí chuẩn mực rèn luyện phù hợp với từng tổ chức cơ sở đoàn và các đối tượng đoàn viên thanh niên, gắn với thực hiện các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của địa phương, đơn vị.

Việc phát hiện, tuyên dương các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được thực hiện thường xuyên, góp phần cổ vũ, động viên, tạo động lực để thanh thiếu nhi rèn luyện, phấn đấu.

Công tác giáo dục truyền thống tiếp tục được triển khai sâu rộng với nhiều hình thức sáng tạo, gắn với các sự kiện chính trị, các ngày lễ lớn. Nhiều hoạt động được tổ chức đồng loạt, rộng khắp đã có sức lan tỏa, thu hút sự tham gia của đông đảo đoàn viên, thanh thiếu nhi và nhân dân, góp phần khơi dậy, bồi đắp lòng tự hào dân tộc, truyền thống quê hương, đất nước trong thanh thiếu nhi.

Công tác giáo dục đạo đức, lối sống được chú trọng, đề cao tấm lòng nhân ái, đạo lý uống nước nhớ nguồn, lối sống văn hóa, nghĩa tình, trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội; đấu tranh bài trừ các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan, các văn hóa phẩm độc hại, tiêu cực và tệ nạn xã hội, lối sống buông thả, lệch lạc về hành vi, hành xử hung bạo, thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm; góp phần định hướng giá trị Chân - Thiện - Mỹ trong thanh thiếu nhi...

Công tác phát hiện, bồi dưỡng, tuyên dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến đã trở thành hoạt động thường xuyên, rộng khắp. Hằng năm, Đoàn đã tổ chức tuyên dương 10 gương mặt trẻ tiêu biểu (giải thưởng Gương mặt trẻ tiêu biểu Việt Nam), cán bộ Đoàn cơ sở tiêu biểu (giải thưởng 26/3), thanh niên nông thôn tiêu biểu (giải thưởng Lương Định Của), thanh niên công nhân tiêu biểu (giải thưởng Người thợ trẻ giỏi), sinh viên tiêu biểu (sinh viên 5 tốt), doanh nhân tiêu biểu (giải thưởng Sao Đỏ và Sao Vàng Đất Việt)... Chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam” được hướng dẫn triển khai trong các trường học và từng bước mở rộng ra các khu vực khác... Nhiều gương điển hình tiên tiến đã được giới thiệu, có ý nghĩa động viên, khích lệ thanh niên nỗ lực phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.

2. Phong trào “5 xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc”

Nhiệm kỳ qua, các cấp bộ đoàn đã khơi dậy và phát huy mạnh mẽ tiềm năng, sức sáng tạo của thanh niên tham gia phát triển kinh tế - xã hội, thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị của người đoàn viên, thanh niên tại mỗi địa phương, đơn vị; xung phong đảm nhận hàng triệu công trình, phần việc có ý nghĩa về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.

Đoàn đã cổ vũ và tổ chức cho đông đảo đoàn viên thanh niên tham gia các hoạt động xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng, bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, tham gia thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia ở những nơi khó khăn, gian khổ, tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của tổ chức Đoàn và tuổi trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phong trào “Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” đã được cụ thể hóa trên từng địa bàn, lĩnh vực, từ đó đã xuất hiện nhiều phong trào nhánh, nhiều mô hình, cách làm mới, hiệu quả.

3. Phong trào “4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp"

Phong trào “4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” là một bước kế thừa và phát triển về lý luận và thực tiễn phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ. Trong nhiệm kỳ qua, các cấp bộ đoàn đã cùng với các lực lượng xã hội quan tâm, chăm lo đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng của thanh niên; luôn sát cánh với thanh niên trong các vấn đề thiết yếu như việc học, việc làm, vui chơi giải trí và phát triển kỹ năng xã hội.

Các hoạt động đồng hành với thanh niên trong học tập, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ đã trợ giúp thiết thực cho đoàn viên, thanh niên trong khối trường học thực hiện nhiệm vụ học tốt, dạy tốt, nghiên cứu khoa học, tham gia xây dựng môi trường học đường lành mạnh.

4. Công tác xây dựng tổ chức Đoàn; mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên; tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân

Công tác cán bộ Đoàn đã có nhiều chuyển biến tích cực. Việc ban hành và tổ chức thực hiện Quy chế cán bộ Đoàn đã giúp đội ngũ cán bộ Đoàn từng bước được trẻ hóa, chuẩn hóa, chất lượng được nâng lên. Công tác luân chuyển cán bộ Đoàn được tăng cường trong các lĩnh vực, địa bàn công tác, giữa các cấp bộ đoàn, góp phần đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thông qua hoạt động thực tiễn.

Công tác quy hoạch, tạo nguồn cán bộ được chú trọng hơn, đảm bảo đúng nguyên tắc “động”, “mở”. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ được thực hiện thường xuyên, có sự phân cấp và gắn với chức danh, nhiệm vụ công tác cụ thể.

Công tác đoàn kết tập hợp thanh niên tiếp tục có nhiều đổi mới về nội dung, phương thức, đối tượng tiếp cận được mở rộng trong nhiều lĩnh vực, địa bàn. Tổ chức Đoàn, Hội các cấp đã tập trung phát triển các chi hội, đội, nhóm thanh niên theo ngành nghề, sở thích; xây dựng lực lượng cốt cán và tăng cường công tác tập hợp đoàn kết thanh niên dân tộc, tôn giáo thông qua tổ chức các hội nghị đoàn kết thanh niên; hỗ trợ thanh niên yếu thế trong cơ hội phát triển.

Vai trò nòng cốt chính trị của Đoàn trong xây dựng tổ chức và hoạt động của Hội LHTN Việt Nam và các tổ chức thành viên của Hội tiếp tục được tăng cường. Điểm mới trong tập hợp đoàn kết thanh niên nhiệm kỳ qua là việc phát triển rộng rãi các tổ chức thành viên tập thể của Hội LHTN Việt Nam; bước đầu tiếp cận tập hợp cộng đồng thanh niên trên mạng, học sinh, sinh viên học tập ở nước ngoài; tăng cường phát triển tổ chức Đoàn, Hội trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.

5. Công tác phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng

Nhiệm kỳ qua, công tác phụ trách Đội và chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng có nhiều chuyển biến tích cực, nhận thức và trách nhiệm của cán bộ, đoàn viên và tổ chức cơ sở đoàn được nâng cao. Các cấp bộ đoàn đã thực hiện tốt công tác giáo dục truyền thống, định hướng giá trị, hình thành nhân cách cho thiếu nhi thông qua cuộc vận động “Vì đàn em thân yêu”, "Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy", chương trình "Thắp sáng ước mơ thiếu nhi Việt Nam", phong trào "Kế hoạch nhỏ", "Nghìn việc tốt"...

Nội dung, phương thức giáo dục thiếu nhi tiếp tục được nghiên cứu đổi mới, giáo dục kỹ năng được đầu tư với nhiều mô hình hay như "Trại hè xanh", "Hành trình về với thiên nhiên".

6. Công tác quốc tế thanh niên

Nhiệm kỳ qua đánh dấu bước phát triển mới trong công tác quốc tế thanh niên. Hoạt động đối ngoại của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã góp phần quan trọng thực hiện chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Đoàn tiếp tục duy trì, củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác với các tổ chức thanh niên các nước láng giềng, bạn bè truyền thống, các nước trong khu vực ASEAN và châu Á - Thái Bình Dương, tham gia tích cực và có trách nhiệm trong các hoạt động của Liên đoàn Thanh niên Dân chủ thế giới.

7. Công tác tham mưu, chỉ đạo của Đoàn

Trong nhiệm kỳ qua, công tác tham mưu, chỉ đạo của Đoàn có nhiều đổi mới, năng động, sáng tạo hơn, tích cực tham mưu xây dựng chính sách mang tầm chiến lược đối với công tác thanh niên, đồng thời tập trung chỉ đạo các hoạt động hướng về cơ sở, đến với thanh niên, chăm lo giải quyết những vấn đề bức thiết của thanh niên và công tác đoàn.

Ban chấp hành đoàn các cấp đã thực hiện tốt vai trò cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, đồng thời là cơ quan tham mưu cho cấp ủy đảng cùng cấp về công tác thanh niên; phối hợp với các cấp chính quyền trong tập trung tháo gỡ cơ chế liên quan đến công tác thanh niên; chủ động phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể tổ chức đánh giá kết quả các chương trình, nghị quyết liên tịch, ký kết các chương trình, nghị quyết mới, góp phần tạo cơ chế, nguồn lực cho công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.

Tổ chức bộ máy cơ quan tham mưu chuyên trách của Đoàn được sắp xếp hợp lý, hiệu quả, rõ chức năng, nhiệm vụ.